تب خونریزی دهنده کریمه کنگو

* ویروس تب خونریزی دهنده کریمه کنگو (CCHF) باعث شیوع شدید تب خونریزی دهنده ویروسی می شود.
* شیوع CCHF ( Crimean-Congo hemorrhagic fever ) دارای نرخ مرگ و میر تا ۴۰٪ است.
* این ویروس در درجه اول از کنه ها و دام ها به انسان منتقل می شود. انتقال از انسان به انسان می تواند در نتیجه تماس نزدیک با خون، ترشحات، اندام ها یا سایر مایعات بدن افراد آلوده رخ دهد.
* CCHF بیشتر در آفریقا، بالکان، خاورمیانه و آسیا و یکسیری از کشورهای دیگر پاینتر از خط موازی ۵۰ درجه دیده شده است.
* هیچ واکسنی برای افراد و حیوانات وجود ندارد.

تب خونریزی دهنده کریمه کنگو (CCHF) یک بیماری شایع است که توسط یک ویروس منتقله از کنه (Nairovirus) از خانواده Bunyaviridae ایجاد می شود. ویروس CCHF باعث شیوع تب خونریزی دهنده ویروسی شدید با میزان مرگ و میر ۱۰ تا ۴۰ درصد می شود.

CCHF در آفریقا، بالکان، خاورمیانه و کشورهای آسیایی در جنوب ۵۰ موازی شمالی - حد جغرافیایی ناقل اصلی کنه - بومی می باشد.

ویروس تب خونریزی دهنده کریمه کنگو در حیوانات و کنه ها

میزبان های ویروس CCHF شامل طیف گسترده ای از حیوانات وحشی و اهلی مانند گاو، گوسفند و بز می باشد. بسیاری از پرندگان به عفونت مقاوم هستند، اما شترمرغ ها حساس هستند و ممکن است شیوع بالایی از عفونت را در مناطق بومی نشان دهند، جایی که آنها در منشاء موارد انسانی بوده اند. برای مثال، شیوع قبلی در یک کشتارگاه شترمرغ در آفریقای جنوبی رخ داد. همچنین هیچ علایم ظاهری در این حیوانات وجود ندارد.

حیوانات با نیش کنه‌های آلوده آلوده می‌شوند و ویروس حدود یک هفته پس از عفونت در جریان خون آنها باقی می‌ماند و به چرخه کنه-حیوان-کنه اجازه می‌دهد با نیش زدن کنه دیگری ادامه یابد. اگرچه تعدادی از جنس‌های کنه می‌توانند با ویروس CCHF آلوده شوند، کنه‌های جنس Hyalomma ناقل اصلی هستند.

سرایت بیماری

ویروس CCHF یا از طریق نیش کنه یا از طریق تماس با خون یا بافت حیوان آلوده در حین و بلافاصله پس از کشتار به افراد منتقل می شود. اکثر موارد در افراد فعال در صنعت دام مانند کارگران کشاورزی، کارگران کشتارگاه ها و دامپزشکان رخ داده است.

انتقال از انسان به انسان می تواند در نتیجه تماس نزدیک با خون، ترشحات، اندام ها یا سایر مایعات بدن افراد آلوده رخ دهد. عفونت های بیمارستانی نیز می تواند به دلیل استریل کردن نادرست تجهیزات پزشکی، استفاده مجدد از سوزن ها و آلودگی تجهیزات پزشکی رخ دهد.

علائم و نشانه های تب کنگو

طول دوره کمون ( دوره ورود ویروس تا بروز علایم بیماری را دوره کومون گویند) بستگی به نحوه اکتساب ویروس دارد. پس از عفونت توسط گزش کنه، دوره کمون معمولا یک تا سه روز و حداکثر نه روز است. دوره کمون پس از تماس با خون یا بافت های آلوده معمولاً ۵ تا ۶ روز و حداکثر ۱۳ روز است.

شروع علائم ناگهانی، همراه با تب، میالژی، (درد عضلانی)، سرگیجه، درد و سفتی گردن، کمردرد، سردرد، چشم درد و فتوفوبیا (حساسیت به نور) است. ممکن است در اوایل حالت تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم و گلودرد، به دنبال آن نوسانات خلقی شدید و گیجی وجود داشته باشد. پس از دو تا چهار روز، بی‌قراری ممکن است با خواب‌آلودگی، افسردگی و بی‌حالی جایگزین شود و درد شکم ممکن است در ربع بالای سمت راست، با هپاتومگالی قابل تشخیص (بزرگ شدن کبد را هپاتومگالی = هپات یعنی کبد و مگالی به معنی افزایش حجم و بزرگی) موضعی شود.

سایر علائم بالینی عبارتند از تاکی کاردی (ضربان قلب بیش از ۹۰ عدد در دقیقه)، لنفادنوپاتی (بزرگ شدن غدد لنفاوی) و بثورات پتشیال (بثورات ناشی از خونریزی در پوست) همچنین در سطوح داخلی مخاطی، مانند دهان و گلو، و روی پوستاین بثورات را میتوان دید. پتشی ممکن است جای خود را به بثورات بزرگتری به نام اکیموز (کبودی) و سایر پدیده های خونریزی دهنده بدهد. معمولاً شواهدی از هپاتیت وجود دارد و بیماران شدیداً درگیر، ممکن است پس از روز پنجم بیماری، دچار زوال سریع کلیه، نارسایی ناگهانی کبد یا نارسایی ریوی شوند.

میزان مرگ و میر ناشی از CCHF تقریباً ۳۰٪ است که مرگ در هفته دوم بیماری رخ می دهد. در بیمارانی که بهبود می یابند، بهبود عموماً از روز نهم یا دهم پس از شروع بیماری آغاز می شود.

تشخیص بیماری

عفونت ویروس CCHF را می توان با چندین آزمایش آزمایشگاهی مختلف تشخیص داد:
* سنجش ایمونوسوربنت (immunosorbent) مرتبط با آنزیم (ELISA)،
* تشخیص آنتی ژن،
* خنثی سازی سرم،
* پلیمراز ترانس کریپتاز معکوس سنجش واکنش زنجیره ای (RT-PCR). و
* جداسازی ویروس با کشت سلولی.

بیماران مبتلا به بیماری وخیم تر، و همچنین در بیمارانی که در چند روز اول بیماری خود هستند، معمولاً پاسخ آنتی بادی قابل اندازه گیری ایجاد نمی کنند و بنابراین تشخیص در این افراد با تشخیص ویروس یا RNA در نمونه های خون یا بافت به دست می آید.

آزمایش‌های روی نمونه‌های بیمار خطر بیولوژیکی شدیدی را به همراه دارد و فقط باید تحت حداکثر شرایط مهار بیولوژیکی انجام شود. با این حال، اگر نمونه‌ها غیرفعال شده باشند (به عنوان مثال با ویروس‌کش‌ها، اشعه گاما، فرمالدئید، گرما و غیره)، می‌توان آنها را در یک محیط ایمنی زیستی اولیه برای روند تشخیص و آزمایشات بیشتر دستکاری کرد.

درمان تب کریمه کنگو

مراقبت های حمایتی عمومی همراه با درمان علائم، رویکرد اصلی برای مدیریت CCHF در افراد است. داروی ضد ویروسی ریباویرین برای درمان عفونت CCHF  نتایج نسبتا خوبی را نشان داده است. به نظر می رسد هر دو فرمولاسیون خوراکی و داخل وریدی ribavirin موثر باشند.

پیشگیری و کنترل بیماری

کنترل CCHF در حیوانات و کنه ها

کنه های جنس Hyalomma ناقل اصلی تب خونریزی دهنده کریمه کنگو هستند (ماده ها در صدر و نر ها در اقلیت هستند) رابرت سوانپول/NICD (National Institute For Communicable Diseases.)  آفریقای جنوبی

پیشگیری یا کنترل عفونت CCHF در حیوانات و کنه ها دشوار است زیرا چرخه کنه-حیوان-کنه معمولاً مورد توجه نیست و همچنین عفونت در حیوانات اهلی معمولاً دارای علایم واضح نیست. علاوه بر این، ناقل های کنه متعدد و گسترده هستند، بنابراین کنترل کنه با کنه کش ها (مواد شیمیایی در نظر گرفته شده برای کشتن کنه ها) تنها یک گزینه واقعی برای تاسیسات دامداری ها و تولید دام با مدیریت خوب می باشد.

به عنوان مثال، پس از شیوع بیماری در یک کشتارگاه شترمرغ در آفریقای جنوبی (که در بالا ذکر شد)، اقداماتی انجام شد تا اطمینان حاصل شود که شترمرغ ها قبل از کشتار به مدت ۱۴ روز در یک ایستگاه قرنطینه بدون کنه باقی می مانند. این امر خطر ابتلای حیوان در حین کشتار را کاهش داد و از ابتلای انسان به افرادی که با دام در تماس بودند جلوگیری کرد.

هیچ واکسنی برای استفاده در حیوانات در دسترس نیست.
راه های کاهش خطر عفونت در افراد اگرچه یک واکسن غیرفعال و مشتق از مغز موش علیه CCHF ساخته شده و در در مقیاس کوچک در اروپای شرقی، استفاده میشود ولی، در حال حاضر هیچ واکسن ایمن و موثری به طور گسترده برای استفاده انسان در دسترس نیست.

در صورت عدم وجود واکسن، تنها راه کاهش عفونت در افراد، افزایش آگاهی در مورد عوامل خطر و آموزش مردم در مورد اقداماتی است که می توانند برای کاهش قرار گرفتن در معرض ویروس انجام دهند. توصیه های بهداشت عمومی باید روی چند جنبه تمرکز کند.

* کاهش خطر انتقال کنه ناقل تب کنگو به انسان:
- لباس محافظ بپوشید (آستین بلند، شلوار بلند)؛
- لباس های رنگ روشن بپوشید تا به راحتی کنه روی لباس تشخیص داده شود؛
- استفاده تایید شده کنه کش ها (مواد شیمیایی برای کشتن کنه ها) روی لباس؛
- استفاده از دافع حشرات تایید شده روی پوست و لباس؛
- به طور منظم لباس و پوست را از نظر کنه بررسی کنید. اگر پیدا شد، آنها را با خیال راحت خارج کنید؛
- به دنبال حذف یا کنترل هجوم کنه ها به حیوانات یا در اصطبل ها و انبارها باشید. و
- از مناطقی که کنه‌ها فراوان هستند و فصل‌هایی که بیشتر فعال هستند اجتناب کنید.

* کاهش خطر انتقال تب کنگو کریمه از حیوان به انسان:

- هنگام دست زدن به حیوانات یا بافت‌های آنها در مناطق بومی، به‌ویژه در حین کشتار، قصابی و معدوم‌سازی در کشتارگاه‌ها یا در خانه، از دستکش و سایر لباس‌های محافظ استفاده کنید؛
- حیوانات را قبل از ورود به کشتارگاه قرنطینه کنید یا دو هفته قبل از ذبح به طور معمول حیوانات را با آفت‌کش‌ها درمان کنید.

* کاهش خطر انتقال تب کنگو از انسان به انسان در جامعه

- از تماس فیزیکی نزدیک با افراد آلوده به CCHF خودداری کنید؛
- هنگام مراقبت از افراد بیمار از دستکش و تجهیزات حفاظتی استفاده کنید؛
- بعد از مراقبت یا ملاقات با افراد بیمار به طور مرتب دست ها را بشویید.

کنترل عفونت در محیط های مراقبت بهداشتی

کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و درمانی که از بیماران مشکوک یا تایید شده CCHF مراقبت می‌کنند، یا بر روی نمونه‌هایی آزمایشگاهی آن‌ها کار می‌کنند، باید اقدامات احتیاطی استاندارد کنترل عفونت را اجرا کنند.
این موارد شامل بهداشت اولیه دست، استفاده از تجهیزات حفاظت فردی، روش های تزریق ایمن و شیوه های دفن ایمن زباله است.

به عنوان یک اقدام احتیاطی و تکمیلی، کارکنان مراقبت های بهداشتی نیز که در خارج از منطقه شیوع CCHF از بیماران مراقبت می کنند باید اقدامات احتیاطی استاندارد کنترل عفونت را نیز اجرا کنند.

نمونه های گرفته شده از افراد مشکوک به CCHF با توجه به خطر انتشار باید توسط کارکنان آموزش دیده ای که در آزمایشگاه های مجهز کار می کنند، نگهداری شود.

توصیه هایی کنترل عفونت در حین ارائه مراقبت به بیماران مشکوک یا تایید شده به تب خونریزی دهنده کریمه کنگو همانند توصیه های کنترل عفونت برای ابولا و تب خونریزی دهنده ماربورگ توسط WHO ارائه شده است.

لینک به منبع از who